تحلیل رفتار متقابل طبق نظر دکتر ماکان آریا پارسا

تحلیل رفتار متقابل یک سیستم روانشناسی قابل دسترس است که به شما کمک می کند تا تعاملات خود را با افراد دیگر درک کنید. تحلیل رفتار متقابل به زبان ساده به دلایلی اشاره می کند که در پشت افکار، احساسات و رفتارهای تان نهفته اند. به گفته دکتر ماکان آریا پارسا تحلیل رفتار های متقابل که در ابتدا توسط اریک برن روانپزشک کانادایی در دهه های 1950 و 1960 توسعه یافت به دنبال توضیح رفتار انسان می باشد. همان طور که خود برن به زبان ساده در اشاره به انواع روابط در تحلیل رفتار متقابل می گوید: «تحلیل رفتار های متقابل و یا Transactional Analysis یک سیستم روانشناسی برای درک رفتار، تغییر رفتار و پیش بینی رفتار انسان است.»

تحلیل رفتار متقابل چیست؟

انجمن بین المللی تحلیل و بررسی رفتار متقابل را چنین تعریف می کند: «تحلیل رفتار در واقع هم نظریه شخصیت و هم روان درمانی سیستماتیک برای رشد و تغییر شخصی است.»

در تحلیل رفتار متقابل به زبان ساده باید اشاره کنیم که این تحلیل در حقیقت یک نظریۀ شخصیت می باشد که به شما اطلاعات عمیقی از نحوۀ رفتار افراد ارائه می دهد. در تحلیل روش های ارتباطی متقابل هم به جنبه های منفی و هم به جنبه های مثبت رفتاری توجه می شود.

Transactional Analysis برای درک بیشتر موارد زیر مؤثر است:

1) برقراری ارتباط با افرادی که به آنها نزدیک هستید.

2) نحوۀ واکنش به موضوعات حساس و مهم مانند جنسیت، پول، حسادت و غیر یعنی واکنش به هر چیزی که محرک باشد. به عبارت دیگر هر چیزی که باعث ایجاد یک واکنش عاطفی عمیق در شما و یا طرف مقابل شود.

اصول اساسی تحلیل تعاملات

تحلیل روش های ارتباطی متقابل بر 3 اصل استوار است:

• همه ما سه «حالت ایگو و یا خود (بُعد واقعیت‌مدار) » داریم (والد، بالغ و کودک)
• همه ما در زندگی خود درگیر برقراری ارتباط هستیم (این برقراری ارتباط یا با افراد دیگر است و یا دروناً با خودمان تعامل برقرار می کنیم).
• همه ما به صورت کاملا ناخودآگاه حالت های ایگوی خود را در برقراری رفتار های متقابل فعال می کنیم که می توانند منجر به تعارض، احساسات منفی، درد و غیره شوند.

اساساً با توجه به این اصول تحلیل رفتار های متقابل به شناسایی حالت های ایگو در رفتار های شما اشاره می کند تا بتوانید نسبت به افکار و رفتارهای خود آگاه تر شوید. همچنین در نهایت رفتار های متقابل بهتر و سازنده‌تری را با افراد نزدیک به خود داشته باشید. این تحلیل در درمان اختلالات روانی نیز بسیار مفید است و بخش مهمی از مشاوره و مربیگری به شماره می رود.

حالات ایگو

برن در تحقیقات عملی خود بر روی افراد بارها مشاهده کرد که شخصیت آنها در طول مکالمه تغییر می‌کند. این تغییرات نه تنها کلامی هستند بلکه شامل حالات چهره، زبان بدن و سایر تغییرات غیرکلامی نیز می شوند. برن با بررسی انواع روابط در تحلیل رفتار متقابل از این تغییرات به عنوان حالات ایگوی مختلف یاد می کند.

طبق نظر دکتر ماکان آریا پارسا کل شخصیت ما از سه حالت ایگو تشکیل شده است: والد، بالغ و کودک. این حالت های ایگو افکار، احساسات و رفتار هایی را توضیح می دهند که یک فرد در زمان های مختلف از خود نشان می‌دهد.

در انواع روابط در تحلیل رفتار متقابل حالات ایگو پایه و اساس همه رفتار های ارتباطی هستند. وقتی با دیگران تعامل داریم، می توانیم حالت ‌های ایگوی خود را در عمل مشاهده نماییم. ما با یک حالت ایگوی خاص با دیگران ارتباط برقرار می کنیم و پیوسته از یک حالت ایگو به حالت دیگر تغییر می کنیم. رفتار، افکار و احساسات ما با توجه به حالات ایگو که در اختیار داریم تغییر می کنند.

بر باور دکتر ماکان آریا پارسا از آنجایی که ما می‌توانیم به راحتی تعاملات و حالات ایگوی خود را یک زمان خاص و مشخص مشاهده کنیم، تحلیل روش های ارتباطی متقابل ما را قادر می سازد تا از افکار، احساسات و رفتار های خود آگاهی کامل داشته باشیم. این درک آگاهانه به ما کمک می کند تا تغییر نماییم و در نهایت با افراد دیگر به روش‌های سازنده‌تر و هماهنگ‌تر تعامل کنیم.

سه حالت ایگو: والد، بالغ، کودک

والد:  این حالت به تجارب گذشته و چیزهایی که به ما آموزش داده شده‌اند مربوط می شود. باتوجه به صحبت های دکتر ماکان آریا پارسا حالت ایگوی والد همه رفتارها، افکار و احساسات کپی شده از والدین و شخصیت های آنها را تکرار می کند. این تجربیات تقریباً از پنج سال اول زندگی نشات می‌گیرند. در این حالت رویداد های خارجی توسط مغز و البته بدون تحلیل، قضاوت یا هر نوع فیلتری ذخیره می شوند.

بالغ: به موقعیت حال اشاره می‌کند. در تحلیل رفتار متقابل حالت ایگوی بالغ معمولا از توانایی کودک برای پردازش اطلاعات نشأت می گیرد. بالغ اطلاعات را جمع آوری می کند و می تواند بر اساس شرایط موجود تصمیمات منطقی بگیرند. در حالت ایگوی بالغ معمولا آرام، با اعتماد به نفس و عاقل هستیم.

کودک: به گذشته اشاره می‌کند. این حالت در تحلیل رفتارهای متقابل به عواطف و احساسات کودکی ما اشاره می‌کند. رفتارها، افکار و احساسات حالت ایگوی کودک منعکس کننده پاسخ های درونی ما به رویدادهای بیرونی هستند.

در تحلیل رفتارهای متقابل کدام حالت ظاهر می شود؟

هر کدام از حالات ایگو نقاط قوت و ضعف خود را دارند. برای داشتن یک زندگی کامل و پربار تمرین ایگو های والد، بالغ و کودک حیاتی است.

در تعاملات ارتباطی رفتارها، افکار و احساسات ما به این امر بستگی دارند که در کدام حالت ایگوی خود قرار داریم. زمانی که یک حالت ایگو باعث عدم تعادل شود، رفتار درستی از خود نشان نمی دهیم. در چنین مواردی می‌توانیم با فعال کردن حالت ایگوی دیگر از این وضعیت خلاص شویم.

انواع روابط در تحلیل تعاملات

برقراری ارتباط زمانی اتفاق می افتد که حالت های ایگوی دو نفر با هم تعامل داشته باشند. این تعامل می تواند لفظی یا غیر لفظی باشد. Transactional Analysis زمانی جان می گیرد که بدانیم کدام حالت های ایگو مسئول تعاملات ما بوده اند.

به اعتقاد دکتر ماکان آریا پارسا تعامل مکمل (و یا موازی)، تعامل متقاطع و ضمنی انواع روابط در تحلیل متقابل می باشند. در اینجا تعامل مکمل و تعامل متقاطع را بررسی می کنیم.

• تعامل تکمیلی: در این نوع تعامل ارتباط منطقی، موثر، سالم و هماهنگ صورت می گیرد. یک نفر ارتباط را آغاز می کند (محرک) و دیگری پاسخ می دهد (پاسخ). تعامل طبق انتظار و پیش بینی ها پیش می‌رود. در این تعامل هر دو طرف خوشحال هستند و احساس می کنند که طرف مقابل به حرفشان گوش می دهد. به عبارت دیگر تمام حالات ایگو به طور هماهنگ با هم تعامل دارند. این نوع رفتار متقابل از نظم طبیعی و معنادار پیروی می کند و می تواند به طور نامحدود و تا زمانی که تعاملات مکمل یکدیگر باشند ادامه داشته باشد.

این مطلب ادامه دارد…