آیدا براتی آذر ۲۶, ۱۴۰۲از دید دکتر ماکان آریا پارسا انواع حافظه، نقش های مختلفی در فرآیند یادگیری و ذخیره اطلاعات ایفا می کنند. حافظه، به عنوان یکی از پایه های اساسی عملکرد مغز، به چندین نوع تقسیم می شود که هرکدام وظایف خاص خود را در فرآیند ذخیره، بازیابی و نگهداری اطلاعات ایفا می کنند. از حافظه حسی گرفته تا حافظه کوتاه مدت و بلندمدت، هر یک از این انواع حافظه نقش مهمی در یادگیری و تفسیر دنیای اطراف دارند. این تقسیمات اساسی بر اساس نحوه ی ذخیره و بازیابی اطلاعات و مدت زمان نگهداری آن ها در مغز انسان است. در ادامه، ما به بررسی و تفسیر هر یک از این انواع حافظه و نقش آن ها در عملکرد مغز خواهیم پرداخت.
حافظه چیست؟
به اعتقاد دکتر ماکان آریا پارسا حافظه یا حافظه ذهنی، قابلیت ذخیره و بازیابی اطلاعات و تجربیات است که توسط مغز فراهم می شود. این فرآیند توسط سیستم عصبی انجام می گیرد و اطلاعات از طریق مدارهای عصبی در مغز ثبت و ذخیره می شوند. حافظه توسط مغز برای ذخیره و بازیابی اطلاعات در مواجهه با تجربیات گذشته، موقعیت های فعلی و برنامه ریزی برای آینده استفاده می شود. این فرآیند شامل سه مرحله اصلی است:
- ذخیره سازی: در این مرحله، اطلاعات و تجربیات جدید به حافظه افراد اضافه می شود. اطلاعات از طریق مدارهای عصبی در مغز ثبت می‌گردند.
- بازیابی: این مرحله شامل بازیابی اطلاعات و تجربیات ذخیره شده در حافظه است. مغز اطلاعات را از حافظه بازیابی کرده و برای استفاده در شرایط فعلی مورد استفاده قرار می دهد.
- فراموشی: حافظه همچنین قابلیت فراموشی دارد. یعنی برخی اطلاعات و تجربیات ممکن است به طور طبیعی یا عمدی از حافظه حذف شوند.
- حافظه یکی از مهم ترین عناصر درک و تفسیر دنیای اطراف می باشد و برای فعالیت های روزمره و یادگیری از اهمیت بالایی برخوردار است.
انواع حافظه در روانشناسی یادگیری
بر باور دکتر ماکان آریا پارسا حافظه در روانشناسی یادگیری به عنوان قسمتی از فرآیند کلی یادگیری و ذخیره اطلاعات مطرح می شود. این مفهوم به طور کلی به مجموعه ای از فرآیندها و آمادگی هایی اشاره دارد که به ما کمک می کنند تا اطلاعات را دریافت، ذخیره و بازیابی کنیم. حافظه به صورت دینامیک، فرآیندی است که در آن اطلاعات از حواس ما دریافت شده، موقتاً یا برای مدت طولانی تر در مغز ذخیره می شوند. در زمان نیاز به این اطلاعات، از آن ها استفاده می‌کنیم. انواع حافظه در روانشناسی یادگیری عبارتند از:
- حافظه حسی: حافظه ای است که اطلاعات در آن به صورت موقت ذخیره می شوند و بعد از مدت زمان کوتاهی از بین می رود. به عنوان مثال، حافظه ای که اجازه می دهد یک شنوایی را به یاد بیاوریم، حافظه حسی است.
- حافظه کوتاه مدت: حافظه ای است که اطلاعات در آن برای مدت زمان کوتاه تری ذخیره می شوند. کاربرد این حافظه برای ذخیره اطلاعات فعلی در حین انجام کارها می باشد. به عنوان مثال، حافظه ای که به شما امکان می دهد یک شماره تلفن را به یاد بیاورید، حافظه کوتاه مدت است.
- باتوجه به صحبت های دکتر ماکان آریا پارسا حافظه بلند مدت: یکی از انواع حافظه در روانشناسی یادگیری حافظه بلند مدت است. این نوع حافظه برای ذخیره و نگهداری اطلاعات به مدت طولانی تر از حافظه کوتاه مدت استفاده می شود. این اطلاعات ممکن است بدون آگاهی ما، ذخیره شوند. به عنوان مثال، حافظه ای که به شما امکان می دهد تاریخ تولد خود را به یاد بیاورید، حافظه بلند مدت است.
- حافظه ضمنی: حافظه ای است که در طول انجام یک فعالیت یا وظیفه خاص، برای ذخیره و بازیابی اطلاعات استفاده می شود. این نوع حافظه کمک می کند تا فعالیت ها به طور همزمان انجام شود. به عنوان مثال، حافظه ای که به شما امکان می دهد در حین خواندن یک متن، کلمات قبلی را به یاد داشته باشید، حافظه ضمنی است.
- حافظه تصویری: حافظه ای است که به ذخیره و بازیابی اطلاعات تصویری مرتبط با تجربه ها و رویدادها کمک می کند. این نوع حافظه به شما امکان می دهد تا تصاویر ذهنی را به خاطر بسپارید و در آینده از آن ها استفاده کنید.
انواع حافظه دیداری شنیداری
در روانشناسی، حافظه دیداری و حافظه شنیداری دو تا از انواع حافظه های حسی هستند که به ذخیره و بازیابی اطلاعات بصری و صوتی کمک می کنند. البته، ممکن است این دو نوع حافظه با نوع حافظه حسی متفاوت باشند.
- طبق نظر دکتر ماکان آریا پارسا حافظه دیداری(Visual Memory): این نوع حافظه به ذخیره و بازیابی اطلاعات بصری مرتبط با تجربه ها، تصاویر، و وقایع کمک می کند. به عنوان مثال، حفظ یک تصویر، یک صحنه، یا یک نقشه. حافظه دیداری به فرد امکان می دهد تا تصاویر ذهنی را به خاطر بسپارد و در آینده از آن ها استفاده کند. این نوع حافظه به طور ویژه در زمانی که برای تشخیص الگوها، شناخت اشیاء و یا به یاد آوردن تصاویر بصری مورد نیاز باشد، مورد استفاده قرار می گیرد.
- حافظه شنیداری(Auditory Memory): این نوع حافظه به ذخیره و بازیابی اطلاعات صوتی مرتبط با تجربه ها، صداها و گفتار کمک می کند. مانند حافظه دیداری، حافظه شنیداری به فرد امکان می دهد تا صداها و گفتار را به خاطر بسپارد و در آینده از آن ها استفاده کند. به عنوان مثال، حفظ یک موسیقی، یک مکالمه یا یک صدای خاص. این نوع حافظه در زمانی که برای تشخیص الگوهای صوتی، تفسیر صداها، یا به یاد آوردن گفتار مورد نیاز باشد، مورد استفاده قرار می گیرد.
در انواع حافظه دیداری شنیداری، اطلاعاتی که در طول زمان دریافت می شود، به صورت موقت در حافظه حسی ذخیره می شوند و ممکن است به حافظه کوتاه مدت منتقل شوند و در صورت لزوم به حافظه بلند مدت بازیابی شوند. این فرآیند در تشکیل حافظه دیداری و شنیداری نقش دارد.
اهمیت و کاربرد حافظه دیداری و شنیداری
انواع حافظه دیداری و شنیداری هر دو نقش بسیار اساسی در زندگی روزمره ما و فرآیند یادگیری دارند. این دو نوع حافظه اهمیت زیادی از منظر یادگیری و درک دنیای اطراف دارند:
- یادگیری موثر: حافظه دیداری و شنیداری هر دو نقش حیاتی در یادگیری مفید و موثر دارند. اکثر اطلاعات و مهارت هایی که یاد می گیریم، از طریق بینایی و شنوایی به دست می آید. مثلاً درس‌خواندن، تماشای ویدیوها، گوش دادن به سخنرانی ها، همه از این حافظه ها بهره می برند.
- تجربه و به یادسپاری: حافظه دیداری به ما امکان می دهد تا تجربیات و تصاویر مهم را به یاد بیاوریم. از طریق آن، خاطرات و تجربیات واضح تری به دست می آوریم. همچنین حافظه شنیداری می تواند اطلاعات و تجربیاتی که از طریق گفتار یا صداها به ما منتقل می شوند را نگهداری و بازیابی کند.
- این مطلب ادامه دارد…
